Оқушылардың интеллектуалдық әлеуетін шыңдауға бағытталған «Зерде» XVIII республикалық конкурсы өз мәресіне жетті. Еліміздің әр өңірінен келген 2-7-сынып оқушылары 3 күн бойы 500-ге жуық жобаны қорғады. Оқушылардың 12 секция бойынша қорғаған зерттеу жұмыстарын еліміздің жоғарғы оқу орындарының ғалым-профессорлары мен медициналық колледждің аға оқытушылары бағалады. Қазылар алқасы республикалық конкурсқа келген әр қатысушының көтерген тақырыптарының ауқымы кең, жас ғалымдардың ізденісі жоғары екенін ерекше атап өтті.
Ауданымыздың Әлихан Бөкейхан атындағы қазақ орта мектебінің 7 «Ә» сынып оқушысы Айерке Айдынқызы Маратова 2-7 сынып оқушылары арасында ғылыми зерттеу жобалары мен шығармашылық жұмыстары бойынша XVIII республикалық «Зерде» конкурсына қатысып, бас жүлдеге ие болды. Айерке аудандық конкурста екінші орынға табан тіреді, ал облыстық конкурста бірінші орынды еншіледі.
Абай облысының әкімі Нұрлан Ұранхаев жеңімпазға ноутбукқа сертификат табыс етті. Айеркенің ғылыми жобаны қола алған кезде жетекшілік еткен ұстазы және анасы — Ә. Бөкейхан атындағы қазақ орта мектебінің мұғалімі, педагог сарапшы Замзагүл Рысбекқызы Құнанбаева.
Айерке «Сары май суының үй жағдайында жасалатын өнімдерге әсері — қалдықсыз өнім» атты тақырыптағы жұмысын екі жыл көлемінде зерттеді. Бұл жұмыс барысында Айерке мен жетекшісінің көп күш салып, аянбай еңбектенгендігі байқалады.
«Сары май суының үй жағдайында жасалатын өнімдерге әсері — қалдықсыз өнім» тақырыбындағы шығармашылық зерттеу жұмысында Айерке үй жағдайында сары май шайқау барысында бөлінетін сары су арқылы жұмсақ құрт жасау технологиясына тоқталған.
Сиыр сүтінен алынған сары май суының және алынған өнім жұмсақ құрттың химиялық құрамына жалпы сипаттама берген. Сары майдың суын қалдықсыз пайдалануға болатын табиғи өнім екендігін дәлелдеген. Сары майдың суында 22,05 пайыз май, 11,65 пайыз ақуыз бар екендігін, жасалған өнімнің құрамында 10,81 пайыз май, 32,52 пайыз ақуыз болатындығын ғылыми-зерттеу орталығында тәжірибе жасау арқылы анықтай білген.
Оқушылардың қаншасы кілегей ағызып, май шайқайтынын, майдан қандай пайдалы сары су алынатынын білу мақсатында сауалнама жүргізген. Сары майдың суының адам ағзасына пайдасын да зерттеу барысында көрсете білген.
Тәжірибе бөлімінде сүт айырмасынан жасалған құрт пен таза сүттен жасалған құртты, сүт айырмасына сары май суын қосып жасалған құрт пен май суынан жасалған жұмсақ құртты салыстырған. Ғылыми орталықта лабороториялық зерттеу арқылы құрамдарын анықтаған.
Қазіргі таңда болашақ ұрпақ дайын, жеңіл жолмен келетін дүкен сөрелеріндегі сүт өнімдерін көп қолданады. Осы орайда, олардың құрамындағы химиялық қоспалар адам ағзасына зиянын тигізіп жатыр ма деген заңды сұрақ туындайды. Зерттеу жұмысы барысында осыған дәлел табуға болады. Жұмыс нәтижесінде, экологиялық таза өнім, қолдан жасалған жұмсақ құрттың адам денсаулығына зияны жоқ, кез-келген температураға да төзімді келеді деген қорытынды жасалған.
Ата-бабамыздың құрт жасау, май суынан жаңа өнім алу жолындағы еңбегін жаңғыртып және өз құрбы-құрдастарына үлгі болу мақсатында, ұлттық тағамдарымызды насихаттап, адам ағзасына, денсаулыққа пайдалы жағын көрсете білген. Жас ұрпақ бойына отаншылдық, еңбексүйгіштік қасиетті сіңіру жолында аянбай еңбек еткен.
«Қара қазанға піскен астан пайдалысы жоқ» деп, атамыз қазақ айтқандай, төрт түлік малдың сүтінен алынған ұлттық тағам май және оның қалдығы сарысу құрамын зерттеп, сол сарысудан жасалған жұмсақ құрттың адам ағзасына пайдасы туралы дәлел келтірген. Айеркенің бұл жобасы қазылар алқасының ең жоғары бағасына ие болды.
Сондай-ақ ол Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің бірінші дәрежелі дипломымен марапатталып, облысымыздың, ауданымыздың және мектебіміздің намысын қорғады.
Айерке жетекшісімен бірге шығармашылық жұмысқа дайындық барысында әдістемелік тұрғыда бағыт берген аудандық білім бөлімінің әдіскері А. Боқаеваға және қолдау көрсеткен аудандық білім бөліміне ризашылығын білдіреді.
Серік Тлекұлы
