Ауған соғысының табиғаты да тарихы да өзгеше. Ол уақытта 18 бен 23 арасындағы қазақстандық өрімдей жастар өзге азаматтар мамыражай тіршілік етіп жатқан кезде, соғыс оты тұтанған ауған жерінде, бөтен елде өздерінің ел алдындағы борышын өтеді. Ауған соғысына сол кездегі КСРО құрамынан 22 мың қазақстандық азамат қатысты. Бұл сұрапыл соғыстың ізі талай адамдардың жанына жара салды.
Кейбір деректерге сүйенсек, 2 238 күнге созылған бұл соғыста 924 қазақстандық мерт болып, 1015 жауынгер мүгедек, 21 адам хабар-ошарсыз кеткен деседі. Ауғанстаннан кеңес әскерлерінің шығарылғанына 34 жыл өтсе де, сол кездегі өрімдей жас жауынгерлер – бүгінгі бейбіт өмірдің еңбеккерлері арамызда. Бүгінде ортамызда бейбіт өмірдегі жарқын істерімен, қоғамдық жұмыстарға белсенділіктерімен, түрлі кәсіпті игерудегі ерен еңбектерімен көзге түсіп жүрген ауғандық жауынгерлеріміз – осыған дәлел.
Жалпы, Бородулиха ауданында еселі еңбек етіп, елінің дамуына атсалысып жүрген ауғандық ардагер жауынгерлерді қадірлеп-құрметтеу – біздің басты борышымыз. Бұл ретте, жерлестеріміз Болат Ағиманов, Андрей Бангерт, Федор Еременко және Сергей Морозкин сынды қыршын кеткен жастарды, Бородулихадан шыққан батыр боздақтарымызды жыл сайын еске алып отырады. Бүгінгі таңда Бородулиха ауданының ауған соғысына қатысқан ардагер-жерлестеріміз бар. Биыл біздің аудандағы әрбір ауылдық округте ауған соғысының ардагерлерімен кездесулер ұйымдастырылып, оларға құрмет көрсетіледі.
Мәселен, 10 ақпан күні Н. Островский орта мектебінде Бородулиха ауданының білім бөлімі мен «Мәңгілік ел» оқу-тәрбие орталығы «Рухани жаңғыру» бағдарламасын жүзеге асыру аясында Ауғанстаннан Кеңес әскерлерінің шығарылғанына 34 жыл толуына арналған «Ауғанстан – менің азабым» атты тәрбие сағатын өткізді.
Іс-шараға Бородулиха өңіріндегі ауыл мектептерінің 8-10 сынып оқушылары шақырылды, ауданымыздың бірнеше мектептері қатысты. Жиынға Ауған соғысына қатысушы Ержан Асанов, аудандық қорған істер бөлімінің басшысы майор Жасұлан Қожахметов, Бородулиха ауданының білім беру бөлімінің әдіскері Төлеген Қонорбаев шақырылды.
4 «б» сыныбының оқушылары бағдарламаны Ауғанстандағы соғыс туралы өлеңмен ашты. 7 «а» сыныбының оқушылары София Гарикова, Наргиз Керейкулова, Рахат Қажет «Ауған соғысы» тақырыбында баяндама жасады. Содан кейін жауынгер-интернационалист Ержан Асановқа сөз берілді.
Бұл күні әр мектептің командалары Ауған соғысы, Ауған жауынгерлері, интернационалдық борышын орындаған жерлестеріміз туралы айтып, «Ауғанстан» әнін айтып, ауған жауынгерлеріне арналған өлеңдерді оқыды.
Бородулиха ауданының білім беру бөлімінің әдіскері Төлеген Қонорбаев арнайы шақырылған ауған ардагерлеріне және барлық жиналған қауымға өз тілегін жеткізіп, зор денсаулық, еңбектеріне жеміс, өмірлеріне бақ-береке тіледі.
Содан кейін іс-шараға келген қонақтар мектеп мұражайына барды, онда тарих мұғалімі Сергей Деркснер соғысқа қатысқан интернационалист-жерлестер туралы әңгімеледі. Сөреге қойылған экспонаттар арасында әскери киім-кешектер, жарылғыш заттар, оқ-дәрі сияқты жәдігерлер қойылған.
— Бұл экспонаттардың бәрі шынайы, жауынгерлер қолданған заттар. Бүгінгі жастар мен болашақ ұрпақ осының бәрін, өз батырларын біліп жүруі және ұмытпауы керек, — дейді, тарих пәнінің мұғалімі.
Бұл күні мектеп оқушылары көрмеге қойылған Ауған соғысының алуан сипатынан сыр шертетін жәдігерлерді қызыға тамашалады. Тарих пәні мұғалімінің айтуынша, ғылыми-зерттеу жұмыстарының нәтижесінде көрме қоры Ауған соғысына қатысты фотоматериалдармен, сирек кездесетін құжаттармен және құнды экспонаттармен толыға түскен.
— Бүгінде көптеген адам «Бұл – біздің соғыс емес» дегенді жиі айта бастады. Бірақ ол соғыста жігіттер өздерінің интернационалдық борышын өтеді ғой. Олар өз жастығын тәрк етті, біреу өмірін қиды, олардың көбі қазір біздің батырларымыз. Мұны естен шығармауымыз қажет, — дейді Сергей Иванович.
Мұражайдан кейін Н. Островский атындағы орта мектептің акт залында Кеңес әскерлерінің шектеулі контингентінің Ауғанстаннан шығарылғанына 34 жыл толуына арналған «Жас Ұлан» әскери-спорттық ойынының финалы өтті. Әскери-спорттық ойын бес номинация бойынша ұйымдастырылды, биік штангада жас жігіттер арасында ең жақсы нәтижені Т. Аманов мектебінің оқушысы Николай Панков, Жезкент кентіндегі орта мектептің оқушысы Илья Сороченко, Н. Островский орта мектебінің оқушысы Әмір Шәукенов көрсетті.
Торсықты көтеруден қыздар арасында Жезкент кентіндегі мектеп-лицейінің оқушысы Алина Кошкина, Н. Островский атындағы орта мектептің оқушысы Валерий Москаленко, Жезкент кентіндегі орта мектебінің оқушысы Зарема Жұмабаева басқалардан оқ бойы озық болды.
АК-74-ті бөлшектеу және құрастыру бойынша ересектер арасында Н. Островский орта мектебінің оқушысы Әмір Шәукенов, Ә. Бөкейхан атындағы қазақ орта мектептің оқушысы Ислам Аманбаев, В. Комаров атындағы орта мектептің оқушысы Евгений Лыткин, қыздар арасында Камышенка орта мектебінің оқушысы Ксения Чемисова, Жерновка орта мектебінің оқушысы Карина Шепеткова, Н. Островский орта мектебінің оқушысы Валерий Москаленко жеңімпаз аттанды.
Аудандық «Жас-Ұлан» әскери-спорттық ойынының жеңімпазы «Алау» әскери-спорттық клубы кубокпен және дипломмен марапатталды. Екінші орынға «Бүркіт» әскери-спорттық клубы ие болды. Үшінші орынды «Ұшқын» әскери-спорттық клубы еншіледі.
Ауғанстаннан әскерлерді шығару күнін атап өту – сол соғыста қаза тапқандарға құрмет көрсету ғана емес, бұл сондай-ақ 3 мың 340 күнге созылған соғысты бастан кешкендерге қамқорлық жасау қажет деген белгі. Ауған соғысы 34 жыл бұрын аяқталды, ал осы тарихи оқиғаның куәгерлері мен тікелей қатысушылары біздің арамызда тұрады.
Ауғанстаннан Кеңес әскерінің шығарылғанына 34 жыл өтсе де сол кездегі жауынгерлер – бүгінгі бейбіт өмірдің еңбеккерлері соғыс жарасынан айыға алмай келеді. Ауған соғысының тарихи мағыналық ақиқатын ашу, тәуелсіздік жолында күрескен ағаларымыздың ерлігін кейінгі ұрпаққа үлгі ету, бүгін өзімізбен бірге елінің көсегесін көгертуге атсалысып жүрген ардагер-жауынгерлерді қадірлеп, құрметтеу – біздің борышымыз.
Султан Ибрагимов